Шүлэг

Ц. Хулан - Ганцхан ээждээ унших шүлэг

Намрын уулнаа бугын урамдахыг сонсоорой
Намайг ухаажихыг үзэх гэж ээж минь та урт наслаарай
Манцуйдаа ирж таныг би ганцхан удаа жаргаасан
Магадгүй тэрнээс хойш дандаа зовоосон

Ганцхан намайг гэж ижий та
Газар дээр хичнээн мэргэжил сольдог юм бэ?
Бариувчийг минь эсгэж, хуримын өмсгөл чимэглэж
Балчраас минь өдий хуртэл та оёдолчин явлаа
Оточ Маналын хувилгаан ийм байдаг юмуу гэлтэй
Орон дээрээ намайг бүлээрч хонох болгонд
Дэлхийд хамгийн сайн эмч та байлаа
Аягаа эвдэн, эрхэлж ядсан намайг
Аргадсандаа алиалагч болж өмнө минь эргэлдсэн
"А" үсэг бичих гээд будилж цөхөж суухад минь
Алдаатай байхад нь улаан цайм онц тавьдаг багш явлаа
Цаг оройтсон болзооноос эргэж ирэхэд
Цагдаа, эсвэл үүдний манаач
Сар нарны ээлжгүй гал сахисан тогооч
Сангийн бойпорт арц уугиулж, маани уншдаг ламаа
Шүхэр тэнгэрийн доор алдаж эндэх тоолонд минь
Шүүхийн тогтоол уншдаг яллагч нь та мөртлөө
Даамай их хайр тань аанай л хэвээрээ
Давж заалдсан өмгөөлөгч болж зовлонгоос намайг суллана
Жигжид бурханыг олон мутартай гэлцэнэ
Жижигхэн энэ бие тань түүнээс ч илүү гартай
Элбэг их хайр, Ээжий гэдэг нэр тань
Энэ орчлонгоос авсан хамгийн том алдар аа!
Зүүний сүвэгчээр ч багтах он жилийн урсгалд
Зүгээр л дэргэд минь байж хайрла
Ижий! гэж дуудах болгондоо баярладаг
Ижил хэдэн хүүхдэдээ урт наслаж хайрла аа!

 Чиний мэдээгvй хайр

 Гадаа чинь асгарсан борооны
Нулимсан ганц дусал нь байлаа, чи мэдээгvй
Ганганаад буцсан шувуудын
Дунд нь дэвээд нисэж байлаа, чи хараагvй

Ганхирсан цагаан сарны
Газар асгарсан гэгээ байлаа, чи таниагvй
Ганхсан залуу улиасны
Сvvлчийн хатсан навч нь байлаа, чи анзаараагvй
Найранд єргєсєн дууны
Намирсан цэнхэр аялгуу байлаа, чи сонсоогvй
Намхан голгодын дундах
Эзгvй чулуун гэр байлаа, чи санаагvй
Чиний мэдээгvй хайрыг
Чимэг болгож энгэртээ зvvхгvй, сэтгэл гомдоно
Чимээгvй мэдээгvй хайрыг гэвч
Чимээгvй vлдээж болохгvй болохоор нь шvлэг бичлээ

Ж.Хvрэлбаатар /Залуу яруу найрагч/ 

Эр хүн

Эр хvний нулимсыг бvv vз

"Эр бор харцага"-ын эгшгийг бvv хєнд

Эр хvний нулимс эцгийн ариун хєлстэй адил юм гэнэлээ

Эрмэг хvлгийн аялгуу эх нутгийн салхитай ижил юм гэнэлээ

Эр хvн зvрхэндээ уйлж мэгшдэг юм гэнэ
Эрмэг хvлэг ижлээ vгvйлж янцгаадаг юм гэнэ
Эр хvн нулимсаа залгиж шимширдэг юм гэнэ
Эрмэг хvлэг нутгаа тэмvvлж гvйдэг юм гэнэ

Эр хvний мэгшихийг бvv хар
"Эрдэнэ засгийн унага" -ын аялгуу бvv тасал
Эр хvний нулимс эхийн цагаан сvvтэй адил юм гэнэлээ
Эрмэг хvлгийн дуун эгшиглэнт горхины чимээтэй ижил юм гэнэлээ

Эр хvн зvрхэндээ уйлж мэгшдэг юм гэнэ
Эрмэг хvлэг ижлээ vгvйлж янцгаадаг юм гэнэ
Эр хvн нулимсаа залгиж шимширдэг юм гэнэ
Эрмэг хvлэг нутгаа тэмvvлж гvйдэг юм гэнэ

Эр хvний харууслыг бvv мэдэр
"Эр хоёр загал"-ын туульсийг бvv март
Эр хvний нулимс эцсийн дусал цустай адил юм гэнэлээ
Эрмэг хvлгийн эгшиглэн эв хуурын татлагатай ижил юм гэнэлээ

Эр хvн зvрхэндээ уйлж мэгшдэг юм гэнэ
Эрмэг хvлэг ижлээ vгvйлж янцгаадаг юм гэнэ
Эр хvн нулимсаа залгиж шимширдэг юм гэнэ
Эрмэг хvлэг нутгаа тэмvvлж гvйдэг юм гэнэ

Эх сурвалж: Чингvvний блог 

 О.Дашбалбар: Тэнгэр шиг бай

Хамаг бүгдээр чамайг
Харааж нулимж байвч, тэнгэр шиг бай!
Хамгийн сайн хүмүүс гэж
Хашгирч ерөөж байвч, тэнгэр шиг бай!

Тэвчээр барагдаж, нөхөд чинь орхивч
Тэнгэр шигбай, мөнхөд амгалан...
Тэргэнд суулгаж, алтан титэм өмсгөвч
Тэнгэр шиг бай, юу ч болоогүй юм шиг...

Хамгийн хайртай хүн чинь хаяж одсон ч
Хан тэнгэр нурчхаагүй цагт, бүү зов!
Гүтгэж, доромжилж бахаа ганц хангавч
Гүн тэнгэр хэмхрээгүй цагт, бүү ай!

Өвчин зовлонд нэрвэгдэж, тартагтаа тулавч
Өнө мөнхийн тэнгэр шиг бай, чи ялна
Өрөөл бусдад тоогдохоо байж, мартагдавч
Өндөр тэнгэр дээр чинь цэлийж буйг бүү март!

Яг л амьдрал чинь дуусаж, явах замгүй болсон ч
Яадгаан алдалгүй хүлээ, тэнгэр шиг бай!
Яруухан санаа мехөсдөж, хулгай зэлгийд өртсөн ч
Ядмагхан амьтдыг бүү тоо, тэнгэр шиг бай

Олз омог чамд үүдээ хаасан ч тэнгэр шиг бай
Олон түмэн нүүрээ буруулсан ч тэнгэр шиг бай
Одод гялалзаж, наран саран ээлжлэх цагт
Орчлон дээр аавын хүү шантрах ёсгүй!...

Уур омог урин мунхгийг мартаж, тэнгэр шиг бай
Уйтан хорвоогоос илүү гарч, жигүүрээ дэлгэ...
Цөхрөл чамайг багалзуурдаж, цөлийн чоно шиг болгосон ч
Цөс ихтэй хүний үр гэдгээн бүү мартаарай!...

Цорын ганц хүү минь, бас охид минь, хүүхдүүд минь
Цохолж ирэх үйлийн үрээс бүү зугт, бүү ай!...
Хувь заяатай ямагт эвлэрч, тэвчээртэй бай...
Хуучин цагийн мэргэд хүлээж сурсан юм шүү!...

Орох оронгүй болсон цагтаа орчлонг бүхэлд нь олно, чи!
Онцлох нөхөргүй болсон цагтаа , хүнийг бас ойлгоно чи !
Аз жаргал ирнэ гэвч , удалгүй алга болдог юм
Аюул зовлон тохионо гэвч , төдөлгүй арилдаг юм ...

Жамаараа ертөнцөд юм бүхэн өдөр , шөнө шиг ээлжилнэ
Жаргал зовлонгийн алинд ч , мөнх тэнгэр шиг бай !...
Атаатан түмэндээ мууг үйлдэвч , хариуд нь сайныг бүтээ .
Ариун сэтгэлийн нугад буяны цэцэгс дэлгэрдэг юм ...

Ямагт чиний зөв байх албагүй , сайтар тунгаа
Ярьж хэлэх , хөдлөх бүхнээ өерөө хяна , сэтгэ
Хүсэл бүхэн биелэх албагүй , чандалж хорь,
Хүрэхийн эцэсгүй тэнгэр шиг бай, үнэнийг тэмтэр!...

Юм бүхэнд өөрийн цаг буй, сөрөөд нэмэргүй
Юлд атгасан хүн тулаанд хэрэгтэй, хуриманд нэмэргүй
Нохой болохоос нь өмнө гөлгийг хазаж хэмлэдэг юм...
Ноён болохоос нь өмне хөвгүүнийг басаж доромжилдог юм

Самуун дэгдээгчид үйлээн тайван хийг
Сандарч тэвдэх хэрэггүй тэнгэр шиг бай !
Салхи цагаан болохоор бүхнийг хийсгэдэг юм
Саваагүй амьтдын зиндаанд бүү уна !...

Эрх мэдэлтэй хүн хилэнц нүглээс зайлахгүй
Эд баялагтай хүн хүсэл шуналаас хагацахгүй
Ертөнцийн бүх юм хэмжээтэйг бүү март
Ер цагаа болохоор хумхийн тоос шиг сарнина

Энгийн хүн ардад ээлтэй бай, хайртай бай
Элдэв бусармаг явдалд бүү орооцолд!...
Үнэтэй цайтай бүхнээ бусдад өгч сур, бүү харамс
Үүрд оршихгүйн учир тус болох үйл бүтээ!...

Гаднаан ямагт бусдаас доорд бай, даруу бай
Гайхуулах хэрэггүй, дотроон тэнгэр мэт агуу бай!
Үг яриа хэрэггүй газарт харцаараа өгүүлж сур,
Үнэн худлыг ялгах аргагүй цагт бурхандаа залбир!

Өнөөдөр чамайг маргааш бусдыг хуурах хүмүүст
Өөр шигээ бүү итгэ, мөрийг хөөж чигийг барь!...
Хүү минь, хамгийн эцэст хэлэхэд нохой явдлыг дээдэл
Хүлцэн тэвчихээс илүү гавьяаг би мэдэхгүй!...

Ц.Хулан ： Аавдаа

        Сайхан залуу аавынхаа тэргүүнд буурал орсныг анх үзээд
        Саваагүй томоогүй хүүхэд насаа би тэр жилийнх нь шувуудтай хамт буцаасан
        Санчигт нь нэмэгдэг мөнгөн сор нь тоогоор жаргана даа гэхэд
        Санаагаар даанч болохгүй юм ааваа.

        Бүүвэйтэй хонгор жилийн минь тухай мэдээж олон
        Бүдэгхэн гардаг зураг шиг санаатай хийдэг алдаа шиг
        Бүхий л орчлонд харин аавын минь ач гэж дуулдаггүй
        Бүгдийнх нь аав ямар миний аав шиг биш дээ.

        Амттай зөөлөн хоёроор баярлуулдаг муу ээжий л минь
        Айлын тавагаас чихэр хармаалж шараа болгооно
        Аав минь тэгэхгүй, алаг чулуу хээрээс хормойлж хүүдээ зүслүүлнэ
        Алсын замд уулсын нэр тогтоолгож ухаан нэмнэ
        Ээдрээнт мянган харгуй төрсөн гэрийн гаднаас эхэлж
        Эмээл дээрээ соёмботой унаган хүлгийн нуруунаас атгаж
        Сансарт хүү нь нисэх юм шиг санаж ээж нар сацлаа өргөж үлддэг.
        Саахалт ороод эргэх юм шиг санаж аав нар духыг нь ганц үнэрлэдэг
        Атгаж ижий нар өдөржин радио шиг үглэнэ.
        Амьдралд зөвхөн үнэнийг хэлэх гэж
        Аав нар сумны үүзэл шиг хааяа дуугарна,
        Бие өвдлөө гэж ээж нар хүүхдээ аргагүй нэг айлгадаг,
        Битүүхэн дотроосоо норж аав нар чимээгүйхэн өтөлдөг.
        Үхэж болохгүй тушаалаа авсан цэрэг шиг
        Үр нь хөлөө олтол цоо эрүүл шиг жүжиглэдэг
        Ачийг тань хариулна гэж олон жил би худлаа ярилаа
        Ачийг нь гаргаж өгчихөөд харин нэг гавьяатан шиг
        Сөөг сөөх гэж хэвтүүлээд номхон тэмээ ноолон шиг
        Сөөсгөр хэдэн бацааны өмнө хөгшин аавыгаа түлхүүллээ.
        Гараа өргөж дайсандаа үг дуугүй бууж өгөх шиг
        Гарцаагүй том алгаа дэлгэж та тэднийгээ хөтөлнө,
        Газар дэлхийд уянгатай ийм найрагч байтлаа
        Ганзагагдсан хэдэн зээтэйгээ хамт хэдэнтээ хэлд орно
        Гадаа навчис эргэж он жил биднийг унасан навч шиг орхино,
        Гайгүй дээ би аавыгаа жаргааж гэж өөийгөө хуурна.
        Ганцхан зүрхний чинь цохилт намайг зэмлэн цохиолж
        Газар дээр аав минь хүртэл мөнх бишийг сануулдаг
        Хазгайлж болохгүй титэм шиг нэрээр тань би овоглосон
        Өргөст орчлонд хүү нь бүдчээд уйлж суухын цагтаа
        Өлгийг минь сийлсэн аавтай болохоор амьд явж чаддаг аа.